PHAN MINH LIÊM

(Bài viết trích từ https://ybox.vn/guong-mat/phan-minh-liem-tien-si-nguoi-viet-dau-tien-duoc-vinh-danh-4-lan-tai-vien-ung-thu-hang-dau-the-gioi-5ecf6cd7fa7c121418bfd35f)

Tiến sĩ Phan Minh Liêm (1983) là người Việt Nam đầu tiên được 4 lần vinh danh trên bức tường danh dự của Viện Anderson, viện ung thư hàng đầu của Mỹ.

Phan Minh Liêm quê ở Khánh Hòa. Năm 1998, Liêm nhận được học bổng của tổ chức Soleil Francophone để sang Pháp học một năm chương trình lớp 10 nhờ thành tích đoạt giải nhì môn tiếng Pháp trong kỳ thi học sinh giỏi quốc gia năm lớp 9. Khi học ở Pháp, Liêm bị thu hút bởi các thí nghiệm rất hay của môn sinh học và phát hiện niềm đam mê của mình đối với ngành này.

Thi đỗ vào ngành công nghệ sinh học (ĐH Khoa học tự nhiên TPHCM) năm 2001, Liêm tham gia các hoạt động phong trào và nghiên cứu khoa học. Với sự cố gắng liên tục và các đóng góp cho cộng đồng, Liêm được Quỹ giáo dục VN (VEF) trao học bổng nghiên cứu sinh tiến sĩ vào năm thứ 3 đại học. Liêm đến Mỹ năm 2005.

Được nghiên cứu tại trung tâm ung thư hàng đầu thế giới MD Anderson ở Texas, TS Liêm có 15 công trình nghiên cứu xuất bản cùng với các cộng sự trên các tạp chí khoa học quốc tế về công nghệ sinh học và ung thư, như tạp chí của Viện Hàn lâm khoa học quốc gia Mỹ (Proceedings of The National Academy of Sciences), tạp chí của Viện Ung thư quốc gia Mỹ (Journal of National Cancer Institute)…

TS Liêm vinh dự được bầu làm Chủ tịch Hội Sinh viên sau đại học của ĐH Texas (Viện Anderson). Trong lịch sử 73 năm từ khi viện thành lập, đây là lần đầu tiên và duy nhất một sinh viên quốc tế được bầu vào vị trí chủ tịch. Tiến sĩ Liêm làm rạng danh cộng đồng du học sinh Việt khi trở thành thủ lĩnh dẫn dắt các phong trào của sinh viên xuất sắc nhiều quốc gia trên thế giới hội tụ tại ĐH Texas.

Nhiều hoạt động lần đầu tiên được “thủ lĩnh” Liêm tổ chức như hiến máu nhân đạo cho bệnh nhân ung thư, đại hội thể thao sinh viên; tham quan các Cty dược tại Houston, các buổi giao lưu với các giáo sư trong trường, hội thi nhiếp ảnh, thương lượng với các Cty thực phẩm để giảm giá cho các bạn sinh viên; bảo vệ quyền lợi và hướng nghiệp cho các học sinh, sinh viên tại Houston, tổ chức tuần lễ tham quan cho các tân sinh viên…Ban lãnh đạo trường đánh giá đây là nhiệm kỳ thành công nhất trong lịch sử của trường khi Liêm làm Chủ tịch.

Nghiên cứu thành công gene tiêu diệt tế bào ung thư

Công trình nghiên cứu gene tiêu diệt tế bào ung thư do Tiến sĩ Phan Minh Liêm cùng 30 nhà khoa học các nước đã thành công vào năm 2014 và đăng ký bản quyền tại Viện Anderso có trụ sở tại Houston, Texas, Mỹ, là trung tâm ung thư số 1 của Mỹ do tạp chí US News xếp hạng trong suốt 12 năm qua.

Tin vui với những bệnh nhân ung thư trên toàn thế giới khi Dự án nghiên cứu do nhóm TS Liêm và cộng sự thực hiện đã tìm ra một cơ chế mới có khả năng đảo ngược quá trình phát sinh ung thư và tiêu diệt ung thư hiệu quả. Thông thường, trong quá trình phát sinh ung thư, các tế bào khỏe mạnh tích lũy các đột biến và dần trở thành tế bào ung thư, hình thành khối u, di căn và gây tử vong cho bệnh nhân ung thư.

Công trình nghiên cứu của nhóm TS Liêm phát hiện một gene kháng ung thư quan trọng có khả năng tiêu diệt ung thư hiệu quả cũng như đảo ngược quá trình chuyển hóa năng lượng của khối u. Các kết quả nghiên cứu này sẽ giúp phát triển phương pháp điều trị mới có thể tiêu diệt ung thư hiệu quả, chính xác và giảm khả năng di căn, ức chế sự tăng trưởng của tế bào ung thư thay vì dùng phương pháp điều trị xạ trị hay hóa trị.

Với những cống hiến vượt bậc, TS Liêm là người Việt đầu tiên được 4 lần vinh danh trên bức tường danh dự của Viện trong thời gian từ 2009 đến 2013. Ngoài ra Viện MD Anderson còn trao cho Liêm một số giải thưởng khác về nghiên cứu xuất sắc và có nhiều đóng góp cho cộng đồng trong khoảng thời gian Liêm công tác tại Viện (2005-2015).

Khởi nghiệp với công ty giải mã Gen

Nhận bằng tiến sĩ tại Viện MD Anderson, Liêm được giữ lại làm việc và tiếp tục thực hiện các đề tài nghiên cứu về điều trị ung thư. Trong 10 năm làm tại đây, Liêm cùng các đồng nghiệp đã có 26 công trình nghiên cứu khoa học, chủ yếu về các phương pháp mới điều trị ung thư, trong đó có 3 công trình ứng dụng vào thực tế (dự án nghiên cứu khả năng kiểm soát chuyển hoá năng lượng trong khối u của protein 14-3-3sigma do nhóm của Liêm thực hiện được Quốc Hội và Bộ Quốc Phòng Mỹ trao giải thưởng dưới dạng fellowship trong 3 năm liên tiếp).

Năm 2015, cùng với bà xã Nguyễn Mai Chi tốt nghiệp ngành dược, Liêm mở công ty khởi nghiệp riêng tại thành phố Houston (bang Texas). Anh cho biết đây là công ty khởi nghiệp đầu tiên trên thế giới ứng dụng công nghệ y sinh học để giải mã gen, nhằm phát hiện sớm các loại bệnh di truyền, đặc biệt là ung thư; cung cấp thông tin về các phương pháp mới phòng ngừa và điều trị ung thư cho bệnh nhân.

Bệnh nhân ở bất cứ quốc gia nào cũng đều có thể được tư vấn, xét nghiệm máu rồi gửi về cho công ty ở Mỹ nghiên cứu, phân tích để đưa ra các đơn thuốc phù hợp mà không cần đến Mỹ.

“Ở Việt Nam và ngay cả những vùng sâu của nước Mỹ, hiệu quả điều trị ung thư chưa được như mong muốn, vì vậy đây là dự án có thể tối ưu hóa quá trình điều trị.

Luôn hướng về Việt Nam

Là người hành động, TS Liêm không chờ đến khi học xong mới trở về đóng góp cho sự phát triển quê hương. Năm 2012, TS Liêm góp phần bắc nhịp cầu đưa các giáo sư hàng đầu của Viện MD Anderson giảng dạy khóa học về ung thư cho hơn 100 bác sĩ, nhà khoa học, sinh viên tại Việt Nam.

Khóa học được tổ chức nhờ sự hỗ trợ của Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TPHCM và Quỹ Giáo dục Việt Nam. Năm 2013, khóa học được tổ chức tại 2 thành phố Hà Nội và TPHCM dưới sự tài trợ của Quỹ Giáo dục Việt Nam với gần 300 học viên. Các bài giảng và thực hành của khóa học đã cung cấp nhiều kiến thức và kỹ năng quan trọng cho các bác sĩ, các nhà khoa học tại VN, cũng như mở ra nhiều cơ hội hợp tác và đào tạo.

Ngoài ra, TS Liêm và cộng sự thành lập tạp chí khoa học Việt Nam trực tuyến (Vietnam Journal of Science, www.vjsonline.org) để giúp cung cấp các thông tin khoa học quan trọng cho độc giả và đóng góp vào sự phát triển của khoa học công nghệ tại VN.
Liêm tham gia vào Ban Cố vấn của Hiệp hội các học giả của Quỹ Giáo dục Việt Nam và các hoạt động của hội; hỗ trợ thiết lập các hợp tác giữa Viện MD Anderson, Bộ Khoa học và Công nghệ và nhiều viện nghiên cứu, bệnh viện, nhiều trường đại học uy tín của Việt Nam.

Hiện TS Liêm sống cùng vợ cũng đang học Tiến sĩ Dược tại ĐH Texas. Hai vợ chồng TS Liêm cùng làm trong các ngành có chuyên môn tương tự nên chia sẻ và hỗ trợ nhau nhiều trong công việc nghiên cứu, học tập và cuộc sống.

TS Liêm chia sẻ, để đạt được thành tựu quan trọng như hiện nay, anh nỗ lực trên cả 3 phương diện: Đạo đức, sức khoẻ và tài năng với triết lý “Nơi nào có ý chí, nơi đó có một con đường”.

“Tôi rất may mắn có được cơ hội học tập thành tài. Do đó, tôi luôn cố gắng đem hết khả năng để đóng góp cho xã hội và giúp đỡ các thế hệ sau này. Đó là một cách để tôi đền đáp công ơn của gia đình, thầy cô, bạn bè và quê hương đã sinh ra và nuôi dưỡng tôi như ngày nay”, TS Liêm nói.

Vô vàn giải thưởng

TS Liêm nhận Giải thưởng và học bổng nghiên cứu khoa học (NCKH) của Quốc hội và Bộ Quốc phòng Mỹ trao tặng cho các nhà khoa học xuất sắc trong lĩnh vực ung thư; Giải thưởng và học bổng NCKH của các tổ chức Rosalie B. Hite Foundation, Cancer Answer Foundation, Andrew-Huggins Foundation,… dành cho các nhà nghiên cứu ung thư xuất sắc. Danh hiệu Học giả Sylvan Rodriguez dành cho các nhà khoa học xuất sắc có những đóng góp quan trọng cho cộng đồng

Các giải thưởng khoa học do Viện MD Anderson, Trường Đại học Texas, Quốc hội, Bộ Quốc phòng Mỹ, Quỹ Giáo dục Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học Mỹ trao tặng. Giải thưởng Phục vụ cộng đồng do Hội Sinh viên của trường Đại học Texas Houston trao tặng, các bằng khen về thành tích lãnh đạo và hoạt động tình nguyện do Quỹ Giáo dục Việt Nam, Trường Đại học Texas trao tặng..

Khi được hỏi về bí quyết thành công, tiến sĩ Phan Minh Liêm chia sẻ một cách thật giản dị: “Quá trình dẫn đến thành công cần có sự nỗ lực liên tục trên cả 3 phương diện: đạo đức, sức khỏe và tài năng; bao gồm cả khả năng chuyên môn và các kỹ năng cần thiết để sống chan hòa và đóng góp cho cộng đồng”.

(Tổng hợp từ hvnclc.vn & sggp.org.vn)

Ngày cập nhật: 24/10/2023